Nền kinh tế của các điểm đến nổi tiếng này chịu ảnh hưởng nặng nề do Covid-19. Tuy nhiên, việc mở cửa trở lại quá sớm được các chuyên giá cảnh báo tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Trong khi nhiều quốc gia đang áp dụng việc đóng cửa biên giới và hạn chế đi lại để phòng chống làn sóng mới của Covid-19, hai hòn đảo nghỉ dưỡng nổi tiếng hàng đầu Đông Nam Á - Bali (Indonesia) và Phuket (Thái Lan) - đang trong cuộc chạy đua để mở cửa cho du lịch quốc tế.

Lợi ích và rủi ro tiềm ẩn là rất cao.

Hệ quả của Covid-19

Nền kinh tế của cả hai hòn đảo đã sụp đổ kể từ khi Covid-19 được tuyên bố là đại dịch một năm trước.

Tại Bali, nơi thu hút 6,3 triệu du khách nước ngoài vào năm 2019, GDP năm 2020 giảm 9,3%, trong khi tỷ lệ thất nghiệp 5,6%, cao hơn gần 4 lần so với năm trước. Phuket đón 9,9 triệu khách quốc tế năm 2019 cũng ghi nhận ​​nền kinh tế giảm 6,1% vào năm ngoái và 80% doanh nghiệp liên quan đến du lịch bị phá sản.

Theo Tổ chức Lao động Quốc tế, nền kinh tế phi chính thức ở Thái Lan sử dụng khoảng 63% lực lượng lao động. Ở Indonesia, các công việc phi chính thức, từ lái xe tự do và hướng dẫn viên du lịch đến những người bán hàng rong, chiếm 70% lực lượng lao động.

Riêng tại Bali, ước tính của các tổ chức phi chính phủ cho thấy một triệu người (gần 1/4 dân số) đang phải đối mặt với nhiệm vụ gần như bất khả thi trong việc kiếm sống.

Ở Thái Lan và Indonesia, việc cung cấp an sinh xã hội cho người thất nghiệp (và người phụ thuộc) hầu hết không được thực hiện hoặc sự hỗ trợ chỉ hạn chế và ngắn hạn. Theo các nhà tâm lý học và tin tức địa phương, bạo lực gia đình, trầm cảm, tự tử, vay nặng lãi, sử dụng ma túy, cờ bạc... do thất nghiệp đều vượt quá mức trung bình, trong khi tội phạm đang gia tăng.

Cảnh sát ở Phuket đã bắt giữ 175 cá nhân trong 5 ngày vào tháng 2, trong khi ở Bali, các vụ cướp túi xách và đột nhập nhà ở được báo cáo liên tục.

Những giải pháp thất bại

Mở cửa trở lại hoạt động du lịch quốc tế là giải pháp khả thi duy nhất. Tuy nhiên, các địa điểm này phải trả giá bằng những trường hợp mắc Covid-19 mới.

Bali đã có bài học sau khi du lịch trong nước tăng đột biến - đạt đỉnh 12.000 lượt khách/ngày trong những ngày lễ cuối năm. Theo đó, số ca nhiễm Covid-19 được ghi nhận tăng từ mức trung bình dưới 100 người/ngày vào năm ngoái đến hơn 500 người/ngày vào giữa tháng 1.

Sự phục hồi kinh tế ở Phuket cũng bị đình trệ sau khi tỷ lệ lây nhiễm trên toàn Thái Lan tăng gấp đôi lên tổng số 12.000 trường hợp vào giữa tháng 1. Các nhà hàng, cửa hàng bán lẻ và khách sạn mới chỉ bắt đầu hoạt động trở lại sau đợt đóng cửa năm ngoái đã được hướng dẫn giới hạn giờ hoạt động cũng như số lượng khách.

Mọi nỗ lực nhằm mở cửa trở lại của các hòn đảo cho du lịch quốc tế trong thời kỳ đại dịch đã thất bại. Chính phủ Bali liên tục kêu gọi tạo ra bong bóng hoặc hành lang du lịch, tuy nhiên các kế hoạch thậm chí không thu hút được phản ứng từ những quốc gia mục tiêu như Nhật Bản, Australia và Hàn Quốc.

Một sáng kiến ​​ở Phuket nhằm thu hút những người về hưu tìm cách trốn khỏi mùa đông châu Âu. Chương trình này cho phép khách trải qua 14 ngày cách ly tại các khách sạn đắt tiền của Phuket và kiểm dịch 5 đến 10 ngày nữa khi họ trở về nhà. Theo Công ty Longstay Thái Lan, sáng kiến ​​này chỉ thu hút khoảng 1.000 người trong vòng 3 tháng, ít hơn số khách nước ngoài đến Phuket trong mỗi giờ trước đại dịch.

Nhưng với các chương trình tiêm chủng đang được triển khai trên toàn cầu, câu chuyện đã thay đổi. Những kế hoạch thực tế hơn để dần mở cửa lại Phuket và Bali đang thu hút sự chú ý.

Chạy đua tiêm vaccine để mở cửa du lịch

Bước đầu tiên trong các kế hoạch này là tiêm chủng cho cư dân địa phương. Cho đến hiện tại, Phuket chỉ được phân chia 6.000 liều vaccine Sinovac cho các nhân viên y tế tuyến đầu. Chính quyền địa phương và doanh nghiệp tư nhân cho biết họ không thể đợi Bangkok triển khai xong. Họ đang có kế hoạch mua đủ vaccine để tiêm chủng cho 70% cư dân và hòn đảo có thể mở cửa trở lại cho khách du lịch quốc tế vào ngày 1/7, trước thời điểm bắt đầu kỳ nghỉ lễ truyền thống ngày 1/10, khi Thái Lan dự định mở cửa trở lại.

Ở Indonesia, chính phủ thực hiện một cách tiếp cận khác bằng cách kết hợp chiến lược tiêm chủng với phục hồi kinh tế. Các nhân viên du lịch ở Bali được đưa vào giai đoạn 2 của đợt triển khai vaccine cho 663.000 người trên khắp hòn đảo. Một chiến lược tiêm chủng tư nhân thứ cấp cho phép các công ty mua liều lượng từ nhà sản xuất vaccine ở nước ngoài để tiêm chủng cho nhân viên của họ. Cách này cũng sẽ đóng một vai trò trong chương trình thử nghiệm đầy tham vọng nhằm mở cửa cho khách du lịch nước ngoài vào đầu tháng 6.

"Sau khi quan sát tình hình hiện tại, tôi dự định mở lại biên giới quốc tế vào tháng 6 hoặc tháng 7 năm 2021", Tổng thống Indonesia Joko Widodo cho biết trong chuyến thăm gần đây tới Bali. "Điều này sẽ không dễ dàng, nhưng nếu mọi người đều ủng hộ, thì việc đưa du lịch trở lại vào giữa năm sẽ có thể xảy ra".

Bước thứ 2 để khởi động nền kinh tế của các hòn đảo là tìm cách cho phép du khách nước ngoài vào mà không phải chịu kiểm dịch và cách ly. Một cuộc khảo sát được thực hiện bởi Cơ quan Du lịch Thái Lan tại Stockholm cho thấy 62% du khách được khảo sát sẽ cân nhắc đi nghỉ ở Thái Lan trong năm nay nếu việc kiểm dịch được dỡ bỏ.

Hộ chiếu tiêm chủng kết hợp với chứng chỉ xét nghiệm PCR âm tính và hệ thống truy tìm nguồn gốc trong nước là chìa khóa để thực hiện điều này. Tuy nhiên, câu hỏi liệu những người được tiêm chủng có thể truyền Covid-19 hay không khiến các chuyên gia về bệnh truyền nhiễm phản đối những kế hoạch này.

Các chuyên gia lo ngại

Tiến sĩ Thira Woratanarat, giáo sư tại Khoa Y tế Dự phòng và Xã hội tại Đại học Chulalongkorn của Bangkok phát biểu: "Tôi không nghĩ có thể mở cửa vào tháng 10 do tình hình dịch bệnh hiện tại và phạm vi tiêm chủng hạn chế ở Thái Lan".

Tiến sĩ Dicky Budiman, một nhà dịch tễ học đã giúp hình thành chiến lược quản lý đại dịch của Indonesia trong 20 năm, nói rằng không có bằng chứng nào cho thấy kế hoạch của Bali sẽ bảo vệ người dân địa phương hoặc khách du lịch khỏi bị nhiễm Covid-19.

"Số người chết ở Bali do Covid-19 đã vượt qua con số 1.000, con số thực sự cao, tỷ lệ tử vong là 2,4%. Điều này cho thấy Bali vẫn đang thiếu cách phát hiện sớm ca nhiễm và không hiệu quả trong việc thực hiện các quy trình kiểm tra - truy tìm - kiểm dịch", ông nói.

Budiman cũng nhận định: "Vì chúng ta vẫn chưa chắc chắn những cách thức mới này sẽ hoạt động như thế nào, nên tôi cảm thấy chính phủ không thực tế với mục tiêu vào tháng 6. Bali vẫn còn một chặng đường dài nữa mới có thể tiêm chủng cho ít nhất 60% dân số. Việc này sẽ phải được thực hiện trong một hoặc hai tháng để có cơ hội suy nghĩ về việc mở cửa trở lại vào tháng 6".

Cho đến nay, chính quyền Jakarta và Bangkok đã tuân theo ý kiến phản ánh của các chuyên gia về khuyến nghị của WHO. Nhưng tình hình đang thay đổi. Hình ảnh những bãi biển vắng vẻ, cửa hiệu đóng cửa, khách sạn và nhà hàng trống trải đang đè nặng Bali và Phuket. Người dân thất nghiệp và nghèo đói, các tệ nạn xã hội gia tăng. Cả Thái Lan và Indonesia đều không muốn đóng cửa biên giới lâu hơn nữa.

Uyên Hoàng (Theo SCMP, Zing News)